Death Cab For Cutie Donostian: errepikaezina

Donostiara abiatu ginen, aspaldiko partez, kontzertu bat ikustera, Death Cab For Cutie estatubatuarrak baikenituen bisitan gipuzkoar hiriburuan, eta ezin galdu. Illunbe zezen-plazan kokaturiko “aisialdi-zentru”an dagoen Rock Star aretoan zen kontzertua, eta esan beharrik ere ez dago, bertaratzen ginen lehenengo aldia zela. Lehenengo inpresioa beldurra izan zen, arratsaldeko seietan gaztez beteta baitzegoen delako “aisialdi-zentrua”. Ihauteriak ziren eta denetarik ikusi genuen: barbie-erizaina, barbie-troglodita, barbie-militarra.... Beldurra areagotzen joan zen.

Denbora egiteko Donostiako harribitxietako batera abiatu ginen, Alde Zaharrera hain zuzen ere, pintxo batzuk jateko asmoarekin. Sabela bete, eta kontzertua hastear zegoen, John Vanderslice (www.johnvanderslice.com) bakarlaria oholtza gainean zegoelarik. Bera, gitarra eskuan, eta bateria-jolea, bakarrik. Azken honek lau instrumentu (bai: lau) jotzen zituen aldi berean. Esku batekin, eta anka batekin bateria jotzen zuen, kanta hasieretan oinarri elektronikoak jartzen zituen, “soberan” zeukan eskuarekin (eskuinarekin hain zuzen ere) teklatua jotzen zuen, eta ezkerreko ankarekin lau nota ematen zituen sintetizadore antzekoa jotzen zuen: IZUGARRIA!. Kontzertuari dagokionean, ordubeteko emanaldia eskaini zuten, momentu batzutan Karate gogora ekarri zigularik, beste batzutan pop kutsu handiago hartu genion, guztia ñabardura elektronikoekin apainduz. Oso hurbil agertu zen publikoarengandik Vanderslice jauna, eta emanaldiaren ostean merchandising-aren txokotik pasatzeko gonbitea luzatu zion jendeari, hizketaldi bat izateko aitzakiaz. Kontzertu dotorea, gero zetorrenari sarrera ezin hobea eman ziolarik.

 

Orduan eromena etorri zen. John Vanderslicek kontzertua amaitu zuenean jendea oholtza albora hurbiltzen hasi zen, eta ingelesa entzuten hasi ginen edonon, gehiegi Donostian egoteko. Dirudienez, gaztelania ikastera urtero etortzen diren yankee guztiak bertaratu ziren, Death Cab For Cutie (www.deathcabforcutie.com) taldekoek AEBtan arrakasta handia izaten ari den “The OC” telesailaren soinu banda konposatu baitute. Eta ez hori bakarrik, abestu ere egiten baitzuten, eta desafinatu, asko gainera.

 

Seattle-eko laukotea taulagainera igo zen, bi orduko emanaldia eskaintzeko asmoz. “Plans” azkeneko disko luzea denaren kantuak aurkeztu zituen gehienbat, grabazioan entzun daitekeen baino soinu gordinagoarekin, rockeroago agian. Honek ez du esan nahi emozioak albo batera utzi zituztela, kontzertua hitz batekin definitu behar bada halaxe egingo genuelako: emozionala. Alderdi pop-a ere azalera atera zuten, eta baita hardcore tanta batzuk ere bai: Jimmy Eat World gogorarazi zigun momentu batzutan, batez ere abeslariak, eta baxulariak liluratu gintuen, musika sentitzen zuela ikusten baitzen, eta hori eskertzekoa da  50 kontzertu bata bestearen atzetik eskaini ostean. Ondo pasatu zutela zirudien, eta publiko artean geundenak are hobeto. “Transatlanticism” diskoari izena ematen dion kantuarekin amaitu zuten emanaldia, urtetan gogoratuko dudan momentuan: ozen, gogor eta izerditan blai amaitu zuten, publikoari (edo niri behintzat) ileak puntan jarriz.

 

Gaueko puntuazio eskasena Donostiako publikoak eraman zuen, bertakoa izan baitzen sarrerak agortu ez zituen birako kontzertu bakarra, eta esan beharrean nago, sarrera asko gelditu zirela saldu barik, leku dezente baitzegoen.

Angel Erro: "Gure behi sakratu batzuk zaurituak sentitzen hasi dira"

Poesiari haize berria zulo txikitik ekartzen saiatzen dihardu Errok; egunerokotasunetik, hurbiltasunetik. Bere ustez, errazkerian erori izan da poeta asko Euskal Herrian (aitortu digunez, baita bera ere garai batean) eta gutxi landu den bidea da berea. Belaunaldi berriak datoz zaharrak hiltzera, baina oraindik ez dirudi indar aski dutenik.    

Bi aitzaki behar dira Angel Errorekin hitzordua egiteko. Bata duela hilabete batzuk kaleratutako Gorputzeko humoreak liburua, bestetik Garan idatzi zuen artikulua. Egunkarirako idazten zuen lehen artikulu hartan zer eta Bernardo Atxaga jaunak esandako bati aurka egiten zion! Izan ere, "poesia ligatzeko egiten da batez ere". Gainera, bere telefonoa ere uzten zuen inork gaiaz hitz egiten jarraitu nahi izango balu ere.

Ez zen, noski, denbora asko behar izan; telefonoa hartu eta saiakera bat. Sei tono. Ez du inork hartu. Beno, ba ez, "ez da bere benetako zenbakia izango". Literatura eta konpromisoari buruzko gogoeta bide egiten hasia zen ordurako. "Gaur egungo idazleek...". Telefonoa. Zenbaki ezezaguna. "Bai?", "Kaixo! Barkatu, ez naiz heldu", " Angel zara?", "Bai". Bi aitzaki besterik ez dira behar izan.

EREMULAUAK: Gorputzeko Humoreak hau argitaratutako bigarren lana duzu eta ahots poetiko helduagoa sumatzen zaie poemei.

ANGEL ERRO: Adina badut ahotsa finkatzen joateko, ez? Hasieran beldurrez hasten zara, denbora guztian barkamena eskatuz bezala, pentsatuz hau horrela egiten dut baina egin nezake beste modu batera... hori egia da, baina pixkanaka zurea zer den ikusten zoaz eta zer ken dezakezun, zer mantendu dezakezun...

ERMLK: Eta Harkadian ni (aurreko liburua) haren arrastorik ere, unibertso klasikoaren pisua agerikoa baita adibidez.

A. E. :Bai, klaro, kromoak bezala dira olerkiak; bilduma handitzen eta osatzen doa. Lehenengoko iruditeria oso mugatua eta finkoa zen. Nire buruari arau batzuk jarri nizkion eta ez nituen apurtu nahi izan. Honetan berriz, irudi eta erreferentzia horiek atzean utzi gabe -ze horiek ere nireak dira eta alzheimer-ak jo ezean nirekin eramango ditut-, beste unibertso batzuk sartu nahi izan ditut, beste mundu batzuk.

ERMLK: Pop art-ari sarbidea ireki diozu. Badirudi lehengo liburuan erreferentzia koadriga bazen, honetan Villabesa dela. Oso lan kontzientea dirudi gainera.

A. E. :Bai, esaten didaten arren Eta harkadian ni liburuak oso harrera ona izan zuela, nik ez nuen hori ikusten. Bigarren liburu hau gainean nuen klasiko etiketa hori kendu nahiean egin dut, nahiz eta oraindik zipriztin batzuk agertu hor eta hemen. Modernitaterako pausu hori egiten saiatu naiz eta hor Villabesak sartu ditut eta...

ERMLK: Eta Google interneteko bilatzailean agertzen den esaldi bat (Voy a tener suerte) erabili duzu olerki batean aipu bezala. Ausarta izan behar horretarako.

A. E. : Bai eta nik uste dut hori dela liburuaren punturik onentarikoa.

ERMLK: Umorean lehenago ere landu duzu, baina iruditzen zait horri ere beste buelta bat eman diozula oraingo honetarako.

A. E. :Nik poema hauek egin ditut pentsatuz lehengo liburukoak baino umoretsuagoak zirela, ironikoagoak. Gero berirakurtzean konturatu naiz ez zela hainbesterako. Halere, bide hori aukeratu dut eta ez dut uzteko asmorik. Beste batzuek xaboizko ponpak eta horrelako mundu poetikoak eraikitzen dituzte, nik oso argi ikusten dut umorea eta bertsolerroak elkartzeko aukera, eta aurrera.

ANGEL ERRO -VS- ANGEL ERRO

ERMLK: Beste irudipen bat badut nik hemen. Zure poesia modernitatera ekartzeko lana oso kontzientea izan dela esan duzu, baina uste dut poesia handitasunetik urrundu eta egunerokotasunera errenditzen saiatzeko esfortzua ere egin duzula. Hori adierazten duten poema franko  ikusi ditut liburuan, baina Poeta ezindua-ren olerkiak aparteko azterketa merezi duela uste dut. Bukaeran, batez ere, kritika oso gogorra dago.

A. E. :Bai. Poema horretan gertatzen dena da niri ere gertatzen zaidana. Lasai nagoenean eta mistiko jartzen naizenean oso gauza sakonak bururatzen zaizkit, baina gero hizkuntza labur geratzen zait horretarako. Baina, ez dut uste hori niri bakarrik gertatzen zaidanik, baizik eta jende askori.

Nire inguruan ikusten dudana poesia egiteko moduetan da askotan jotzen dela olerkian aipatutako horretara. Sakon iruditu nahi horretan biderik errazena hartzen da maiz. Nik ere har nezake bide hori, ez dakit...

Nik hau borroka bat bezala kontsideratzen dut esan nahi duzun eta esaten ahal duzunaren artean. Nik nire burua benzitua ikusten dut horretan eta egunerokotasunaren bide honetatik jo dut, baina porrota bistatik galdu gabe.

ERMLK: Porrota?

A. E. : Bai, nirea. Hemen, frakasatu guztiak bezala, hori aitortzen ez duten guztiekin sartzen naiz.

ERMLK : Gero, gainera, odol gaiztoz Gerrako haurrei buruzko poema idatzi egin egiten duzu!

A. E. : Hori oso poema zaharra da. Duela bost bat urtekoa, ni gazteago, berdeagoa eta tontoagoa nintzenekoa, uste nuenekoa gerrako haurrei buruz idazten zerbait egiten ahal genuela eta zerbait egiten genuela horren alde. Orain ez, orain soilik nire alde egiten dut.

ERMLK: Beraz, olerki horretan poeta klase horri eginiko kritikaz gain, Angel Erro berriak hil egiten du Angel Erro zaharra.

A. E. : Seguruenik bai. Olerki hori gainera, Iruñeko Udalaren literatur sariketa irabazi zuen nire lanetik hartu nuen.

ERMLK: Zure liburuaren beste zutabe bat hurbiltasuna dela esango nuke, lagunen izenak ageri dira... eta ez dakit hori olerkigintzan orokorrean gutxi ageri bada, euskal poesian ez al da gutxiago  ikusten?

A. E. : Nik susmo hori daukat, euskal olerkigintzan, ez bide bat, baizik eta autopista bat dago egina eta denek ez, hori orokorkeria litzateke eta nire partetik, baina bai askok hori hartzen dutela errezena delako. Eguneroko kontuen bidezidor hau bertan behera utzia izan da, hizkera zaindua baina ulergarriarena...

BEHI SAKRATUAK MINDURIK

ERMLK: Interneten ere aritzen zara Volgako batelarien blog-ean jo eta su eta hona nik bi artikulu ekarri nahi nituzke. Lehenak (egin klik hemen) hauxe planteatzen zuen; euskal klasiko erabili eta finkatu eta errotu baten falta hori transgreditzeko.

A. E. : Azken finean denek dakite hau; belaunaldiak tartekatzen doaz eta belaunaldi berriek zaharrak hil egin behar dituzte beren presentzia eta status-a bermatzeko. Hemen ez da hori gertatu, ez behintzat neurri berean. Adam swaizneskik poeta poloniarrak horixe esaten du poloniaz; han Milo, Hebert eta Szymborska poetak izan dira eta orain gazteak ez dira ausartzen horiengandik apartatzera, haiekiko sentitzen duten miresmenagatik.

Euskal Herrian herri txikia izateagatik, hizkuntza txikia izateagatik, minusbaloratua izateagatik edo dena delakoagatik berdina gertatzen da. Horri gure tradizio falta gehitzen badiogu, tempu eternu horretan gera gaitezke, ez aurrera eta ez atzera, eta horregatik artikulu horretan proposatzen nuena zen apokrifo on batzuk, baina on-on batzuk, egitea.

Azken finean, poesia solasaldi bat da tradizioarekin. Eliot-ek esaten zuen hori; poema bat askatzean sistema literario guztia kolokoan jartzen da ze honek aurretik datozen eskemetan integratu egin behar du eta ikusi egin behar da zer indar eragiten duen. Nik pobrezia hori ikusten dut hemen.

ERMLK: Eta belaunaldi berri hori ikusten al duzu orain?

A. E. : Niri usaia iristen zait, ezen gure behi sakratu batzuk zaurituak sentitzen direla, ez gehiegi maitatuak eta hori izan daiteke gauzak aldatzen ari direneko seinaleren bat, baina ez dakit... agian bai.

ERMLK: Aipatu nahi nuen beste artikulua hona ekarri gaituena da, Garan zure telefonoa eta guzti zuen hura. Bertan Bernardo Atxagak ligatzeko idazten duten poeten aurka esandako hitzak erabiltzen zenituen zure iritzia agertzeko; poesia ligatzeko ere egiten dela diozu.

A. E. : Ligatzeko ere, edo batez ere horretarako (irri egiten du). Bueno, txantxa gisa ere har daiteke hor esandakoa, baina nahikoa sinetsita nago horretan. Azkenean nik uste idatzi, munduko beste edozein gauza bezala, maitatua sentitzeko egiten dela. Batzuek pentsatzen dute maitatuago eta gizartean hobeki integratuta egongo direla poema sozialak eginez eta gehiago ligatzen dutela gaztetxearen aldeko olerkiak idatziz. Musika ere horretarako egiten dute musikoek, dena egiten da horretarako, jaio ere horretarako egiten da.

ERMLK: Uste dut elkarrizketaren titularra eman didazula hortxe. kar kar. Berriz bueltatuko naiz halere liburura. Gorputzeko Humoreak honetan inoiz baino gehiago biluztu zara. Eta liburuan aipatzen dituzun hiruzpalau lerro ditut hori komentatzeko, hauexek; "Batzuek noiz ikasiko ote dute bereizten /ni poetikoaren eta nire artean". Benetako Ni horren eta ni poetiko horren arteko muga ez al da inoiz baino estuagoa?

A. E. :Hor dago jokoa. Azken finean liburu batean, edozeinetan, baita autobiografietan ere, egiten duzuna da Ni bat eraiki. Ni hil egingo naiz eta nitaz geldituko den irudia hori izango da, eraikitako Ni hori. Hau benetako ni izateak edo ez, ez du inolako garrantzirik.

ERMLK: Horrekin nahikotxo jolasten duzu, erakusketa eta ezkutaketa horrekin.

A. E. : Nik hau dena dibertitzeko modu bezala ikusten dut. Badaude gauzak nik badakizkidanak egia direla eta jendeak gezur moduan hartuko dituenak, baina badaude kontrakoak ere. Dena apur bat biografoei lana emateko dago egina, haiek ere jan egin beharko dute eta.

ERMLK: Metrikarekin ere jolastu duzu.

A. E. : Eta harkadian ni-n metrika zuten poemak ez ziren hainbeste, hiru edo. Oraingoan gehiago daude. Batez ere, totem bezala sonetoa hartu dudalako. Poema erdiak soneto ageriak edota haien bariazioren bat dira.

Metrikarena ere tradizio bat da, batzuetan kasu egin diezaiogun dago hor eta beste batzuetan apur dezagun. Halere, aukera hori egiterakoan kontuan izan behar da metrika poema baten etsairik handiena izan daitekeela. Nik hori jakinik ere, ausartu egin naiz oraingoan, batzuetan behintzat.

ERMLK: Eta harkadian ni-ri eginiko kritika franko daude interneten, Gorputzeko humoreak-i egindakoak berriz, bi besterik ez. Zer esan dizu jendeak?

A. E. : Esan didate epigrama gehiago egiteko. Kar kar kar.

ERMLK: Kar kar kar. Eta zuzen ari dira?

A. E. : Oraindik aztertzen ari naizen gauza bat da. Hala egingo banu, epigrama liburu bat prestatuko banu titulua ere pentsatua dut, baina ez dakit esatea komeni zaidan (grabagailua seinalatuz). Gauzak aldatu egin daitezke, edo zu aurreratu edo... kar kar.

ERMLK: Halere jendeak nahiko harrera ona egin dio ez?

A. E. : Ez dut inpresio txarregirik. Jendeari gustatu egin zaio eta lagunek ere irakurri didate haiek agertzen zirelako. Hala, irakurlego kopuru bat finkatu dut eta pentsatu dut aipu zuzenen bidea jarraitu egin beharko dudala irakurle kopurua ere handitzen joan dadin.

GENEROKO POEMA BAT

ERMLK: Liburua lau sailetan banatu duzu; melankolia, hazia, odola, tinta. Denak ere humoreak. Odolarena iruditu zait interesgarriena, hetereogeneoena ere badelako, behintzat gaiari begira. Odola horretan dagoen olerki bat komentatu nahi nuke orain, Goizaldea deitutakoa.

A. E. : Niri eta editoreari poema hau asko gustatzen zaigu. Titulutik beretik bi tradizio, bi poeta ekartzen dizkit gogora. HIDELBIENDA batetik, egoera bera aipatzen duen poema bat; maitaleak lanera joan behar du, bueno lanera (bere olerkiari begira)... bai, bai lanera (kar kar kar) eta bestea triste gelditzen da. Beste poeta askok ere badute halakoren bat eta egia esan, tradizio oso luzeko gaia da, generozko poema bat da eta hori dakienak gehiago disfrutatuko du irakurketarekin.

Bestetik, gogoa nuen gure inguruan entzuten ditugun mezu politikoak hartu eta maitasun poema batean biltzeko. Hori ere ez da gauza berria, baina uste dut asmatu dudala ezker abertzalearen ingurutik esaten diren proklamak maitasunezko poema batean integratzen. Ez dakit ausarta den hori edo ez, edo nola jasotzen duen jendeak.

ERMLK: Ez duzu kexarik izan beraz?

A. E. : Akaso ez dute irakurri behar luketenek irakurri.

ERMLK: Galdera honekin bukatu nahi nuke elkarrizketa, mundu klasikoari erreferentzia egiteko tentazioa handiegia da eutsi ahal izateko. Nola bukatuko litzateke hau, zer galderarekin, Platon eta bere ikaslea bagina?

A. E. : Ohean.

ERMLK: Eh?

A. E. :Ohean eta...(ninfek irri).







Poeta ezindua

Poeta -irratian Bachen txakona- eserita dago argialdia
Egin zaionean: inor ez da egiazki zoriontsua.
Bere ezagunen zerrenda ez gutxitua birpasatu du
Eta haien bizitzen zoriongabe intrinsikoa ezagutu,
Baliteke haiek ez konturatzea lanpetuta baitabiltza
Huraxe ahazten, lan egiten, kafe batean biharko
Gelditzen, alferrikako polemikak nirekin edukitzen.
Poetak erabaki du hor badagoela poemarako gaia

Eta -zoriontsu irudi- paper bila doa.
Ez. oraindik ez du ezer idatzi, argudioa ondu nahi du.
Ahula da oso, edonork lezake erantzun,
Poemaren klimaxa guztiz hondaturik,
Lan egitea, kafe batean biharko gelditzea,
Alferrikako polemikak nirekin edukitzea dela hain zuzen
Zoriontasun delakoa. Eta berak badaki ezetz.
Ez du inor konbentzituko.
Berriz idatzi du, beraz, edoezein poema
Gerrako haurrei buruz.



Goizaldea

Ez nire ondotik aldendu,
Ez joan, ez erre autobusik,
Oraindik ez da gaua hoztu,
Iraun ohean bihar arte.
Aberriak ez zaitu behar
Nik beste.
Badakit, denok zerbait eman
Behar dugu gutxi batzuek
Guztia eman ez dezaten.
Baina nik ez zaitut zu eman nahi.

Oraindik ordubetez edoo
Egon gintezke jo eta ke.
Oso maitatu dutenen lo
Akigarriaz loak hartu.
Gaua ez da berandu arte
Partitzen izara urdinetatik,
Amarra dezagun ohera.

Baina, ikusten dut, bazoaz.
Hotzikaraz nago, bakarrik.
Dena uler dezaket, dena.
Herriak ez du barkatuko, nik bai.

Igandea

Bihar igandea da.

Ana Urrutiak iragarri duenez, euri arriskua handiagoa izango da bihar, igandean. Baina euriarena bakarrik. Igandean zerutik tantak eroriko dira, baina hori besterik ez. Ez dira aldamioak eroriko, eta ez zaio poesiarik idatzi beharko, adibidez, langile eraildu bati.

Bihar igandea da. Edo agian gaur. Zu agian ajea edozein modutara pasa nahian zabiltza eta testu hau aukeratu duzu. Aukera txarra.

Bihar igandea da, eta 14 urteko neska hortera samar batek batek negar egingo du goizeko ordu txikietan arazo kardiologiko bat tarteko. Diskoteka baten atean izango da hori. Agian modu matematikoago batean azaldu behar dugu:

ez + zure lagunak titi handiagoak ditu + tragoak + porroak + X = BOOOOM! (Baldin eta X droga sintetikoren bat bada noski, bestela  emaitza POF! izango bailitzateke, denok dakigun moduan).

Bihar igandea da, eta Jon izeneko nerabe batek bere lehen esperientzia izan du kokainarekin Euskal Herri post-industrialeko tabernazulo ilunenaren komunean, bere aita-amak afari dotore baten ondoren seme-alaba ilehori, jator, zintzo eta ezinhobeen nota onak zirela eta bularra puztutzen zuten bitartean.

Bihar igandea da, eta ume bat harritu egingo da bere klasekide bat aitarekin parkean euskaraz ari dela entzutean. "Tu padre es maisu?" galdetuko dio, bihar, igandean, eta ez da Barakaldon edo Santurtzin izango. Ez du zertan, sinetsidazue.

Bihar igandea da eta batzuek lan egin beharko dugu. Jainkoak ez. Bere konbenioan igandean jai egitea tokatzen dela esaten du aspaldidanik. Azken negoziazio kolektiboan ere ez zuen ematen hortan amore emateko zegoenik (Buda bera asko tematu zen kontu horretan, imajinatu!).

Bihar igandea da, igandea, igandea. Eta igandea amildegi bat da, eta zu oin puntak izkinan jarrita, ai burugabea! Eroriko zara bai! Baina lasai, ia denak erortzen dira.

Bihar igandea da, eta testu hau larunbatero irakurri ahalko duzu. Hain da errepikakorra mundu hau!

Bihar igandea da, eta bihar zortzi berriro.

Bihar igandea da, guztiaren amaiera agian.
Ez al zen ba hasiera?
Niri ez galdetu. Niri bost.

Ez galdu igandeak. Igandeak egun garrantzitsuak dira.

Eta astelehenak, astearteak, asteazkenak, ostegunak... Baina horietaz beste batean hitz egingo dugu ezta?

Literatura Unibertsaleko beste bi liburu euskaraz

Alberdania eta Elkar argitaletxeek argitaratzen duten "Literatura Unibertsala" bildumako 116 eta 117. liburuak kaleratu berri dira. Dorothy Parker-en Hona hemen gu biok eta Danilo Kis-en Hildakoen entziklopedia dira liburuok, Mirentxu Larra?aga Sueskun eta Monika Etxebarriak itzuliak, hurrenez-hurren.

Dorothy Parker (1893-1967) New Jersey-n jaio bazen ere, New Yorken bizi eta bertan osatu zuen bere ibilbide literarioa. AEB-etako ipuingintzako aldi gailenetariko bat bizitzea egokitu zitzaion beraz. Garaiko beste idazle estatuabatuar handien antzera (Faulkner, Scott Fitzgerald, Cheever, Carver, Salinger, besteak beste) egunkari eta aldizkarietan ipuinak argitaratzen zituen Dorothyk, zutabegintza, poesia, gidogintza eta bestelakoak jorratzeaz gainera. Giro horretako emakume idazle bakarrenetakoa (Flannery O´Connor-ekin batera), hain zuzen emakume idazleak gogora ekarri ditu liburuaren itzultzaileak, tartean euskaldunak ere (Karmele Jaio, Sonia Gonzalez, Inma Errea, Uxue Apaolaza). Liburua, Dorothyk aldizkarietan argitaraturiko ipuin bilduma bat da (jatorrizkoan, Anthology of stories from THE PORTABLE DOROTHY PARKER), nahiz eta Xabier Mendigurenek adierazi duenez, ipuin guztiek nolabaiteko hari eta giro bera izan. Giza harremanen gaineko, eta bereziki, gizon emakumeen artekoen inguruko kontakizunak topatuko ditugu liburu honetan.

Danilo Kis (1935-1989) serbokroaziarraren Hildakoen entziklopedia (jatorrizkoan, Enciklopedja Mrtvih) ere kontakizunen bilduma bat dela esan daiteke, idazleak eleberri-entziklopedia dela azaldu zuen arren. Ipuinek, euren artean heterogeneoak izan arren, badute hari komun bat; heriotza, hain zuzen ere. Idazle hau Alemanian eta, batez ere, Frantzian, nahiko ezaguna bada ere, Espainian ez du oihartzun handirik izan (duela urte gutxi batzuk arte ez zegoen bere lanik itzulita). Euskal literaturan azken aldian Europako erdialde eta ekialdeko herrietako literaturarekiko jakin-mina pizten ari dela dirudi (Hrabal, Iwaskiewickz, Kertész-en itzulpenak besteak beste), eta jakin-min hori asetzen lagundu dezakeen liburua duzue "Balkanetako Borges" deitu izan zaion idazlearen hau.

Gure hizkuntza ttipi (eta era berean unibertsal) honetatik literatura unibertsaleko parte diren bi liburu irakurtzeko parada ezin hobea duzue, honenbestez, honako hau.

Sexty Sexers nafarren estraineko diska jada kalean

Beratarrek Gaztelupeko Hotsak disketxearekin kaleratu berri dute "Iluntze berri baten bila" beren bigarren lana (aurretik zortzi kantuz osaturiko maketa bat kaleratu zuten, Ameba izenarekin). Boskoteak ACDC, Guns 'n' Roses edota Turbonegro bezalako taldeak ekartzen dizkigu burura bere hard rockarekin.

Hurrengo egunetan haiekin izandako solasaldia izanen duzue irakurgaia musika atalean.

Techar??, beroa, bultzakadak, izerdia eta askoz gehiago: Ojos de Brujo

Kontzertu beroaz gozatu genuen joan den ostegunean Bilboko Kafe Antzokian, eta gauden garaian gaudela, eskertzekoa izan zen, berokiaz, txanoaz eta eskularruetaz, ordu batzuetan behintzat ahaztea. Ojos de Brujo taldeak Techar?; diska aurkeztu zuen Euskal Herriko publiko aurrean.

21.30ak aurki zabalduko dituzte ateak. Hamarrak arte ez da hasiko kontzertua, bainan Kafe Antzokiaren inguruan jada giroa bero bero jartzen ari da. Gogo asko ditu jendeak, eta ez da gutxirako, Euskal Herrian ematen duten lehen kontzertua da Techarí ("aske" caló hizkeran) diska aurkezten eta 22euro!...normala da jendeak asko eskatzea gaurko kontzertuari.

Barran pare bat garagardo eskatzen ditugun bitartean, jende andana antzokian barrena murgiltzen da, danak lehen ilarara. 22.15 argiak itzali eta eskenatoki atzean jarrita dagoen pantailan irudiak agertzen hasten dira, Big Bang-arenleherketa gogora ekartzen digutenak. Bailaora baten silueta nabaritzen hasten gara, lehen dantza pausoak ematearekin batera gure aurrean bolantedun jantzi ikusgarriarekin azaltzen zaiguna. Flamenko doinu batzuekin hasiko da beraz fusio gau hau, rumba eta reaggea, hip hop ta buleria doinuak zabalduko direlarik publiko artean.

Talde guztia jada eskenatoki gainean, "Respira" abestiarekin ekingo diote gaurko emanaldiari. Bi kitarra espainola, elektriko bat, perkusio txikia, bateria, kajoi flamenkoa, batá danborrak, koroak eta DJ-a. Marina Abad abeslariak, berezko estilo ezagunarekin, gaueko lehen aurkezpena egiten digu, berrikuntza bat: La Habanatik haiekin etorritako Carlos Sarduy tronpetajolea...ikaragarria kubatarraren emanaldia.

Daukaten guztia eman nahi diote taldekideek bilboko publikoari, hau hasiera batean hotz egon arren, gutxinaka erabat berotu egin dena. Ezagunak diren abestiak, txalo (palmak esatea hobeto legoke bainan guk ez daukagu hauek behar bezala jotzeko graziarik) eta dantzak pizten dituzte jendartean, gustora gaude denak. Abesti berrietan berriz, hain ezberdinak diren estiloak ezagutzen ditugu, funk-a ("color" abestian), Trash-a ("piedras y tanques" abestian) edo ta jazz-a ("sultanas del mercaillo"kantuan).

00.20ak, jendeak horrenbeste eskaturiko "bis"-ak bukatzear daude. Balorazioa egiteko unea (oraindik bero nagoela): trago batzuk, 3 pertsona konortea galduta (lotsagarria horrenbeste ordaintzea hemen barruan arnasa hartu ezinik eta mugitu ezinik egoteko), 2orduz luzatu den kontzertua, hala ere motz egin zaizkigunak, bultzakadak eta kolpeak jaso arren. Marina abeslariak, orainarte inoiz egin ez duen zerbait egin behar duela esaten du kontzertua bukatua. uztion harridura begiradarekin, Antzokiko eskenatokiko eskailerak jeitsi eta bere taldeari eskeini dio gaueko azken txalo zaparrada. Merezi dute kontzertu bikaina eskeini digute.

Hemen behetik ikusten da ba blog literario dezente

("Ni naiz eremu lauean oihuka ari dena" dio Gorka Bereziartuak)

Mamu bat dabil euskal blogintzan, blog literarioen mamua. Pasa den asteko ostiralean Donostian izandako mahai inguruaren ondoren literatur blog bat denaz eta ez denaz zertxobait idatzi dute batzuek han eta hemen, eta modari jarraitzeagatik (ez pentsa benetan asko axola zaigunik) eremu lauetatik gure iritzia eman nahi dugu.

Nonbaitetik hasteko, agian artikulu hau motibatu duen testutik abiatuko gara: Julen Gabiriaren blogean irakur dezakegunez, beti bere ustetan bitakora literario batek honako ezaugarriak izan behar ditu:

1. Sortu ahala, jendearen aurrean publikatzea.
2. Osotasun bat daukan obra bat publikatzea, dela nobela, poesia, itzulpena edo dena delakoa.
3. Testuaren tripak erakustea.
4. Ez derrigorrez, baina interesgarria da autoreak berak testu horri buruzko argibideak ematea; zergatik jarri duen hau edo bestea.

Gainera Gabiriak, nire ustez azkarregi, esan du Luistxo Fernandezek egindako Queneauren Estilo Ariketak liburuaren itzulpenak sareratzeko hasi berri duen bloga dela euskarazko bitakora literario bakarra. Ziur?

Labur esango ditugu kontu hauek sortu dizkiguten zalantzak: 2. ezaugarrian osotasun bat daukan obra esaten du Gabiriak, eta poesia, itzulpena nobela edo "dena delakoa" aipatzen dira. Basamortuan bizitzearen kontua izango da, baina nire ustez ipuingintzak, eta batez ere ipuingintza laburrak ez dio inori kalte berezirik egin (laburra eta ona, birritan ona; laburra eta txarra, ez hain astuna) sailkapen horretatik kanpo geratzeko eta "dena delakoa" horren zakuan galtzeko. Hau da, ipuinak, lan osoak dira bere horretan, nahiz eta orain artean Gutenbergen galaxian bizitzearen poderioz liburu formatua hartu behar izan duten eta bilduma moduan argitaratu. Baina ipuin asko kaleratu dira liburu berean egonda ere elkarrekin inolako loturarik ez zutenak, horrek beraien osotasunean eragin gabe.

Eta gure blogintzan badira, izenburuan esan bezala, blog dezente ipuingintza lantzen dutenak: Ganbara Beltzen Kluba, Barnemuinetan, Metropolitan... etortzen zaizkit burura boteprontoan baita (gora autobonboa!) webgune honetako Lekuak atal polemikoa eta neure bloga ere. Distantzia kontua izango da: eremu lauetako pariak gara agian, Magabilak esaten duen bezala, idazle eskasak, eta normala ere bada han goiko jendeak kasu gutxi egitea (ez gaizki hartu Julen, hemen esaten dugun ia gehiena bezala, hitz joko erraz bat egitea besterik ez zen nire helburua. Ez naiz serio ari).

Bestelako zalantzak ere sortu dizkit Gabiriak ezarritako lau puntuko sailkapenak: Non dago feed-backa? Non testuaren linealtasuna apurtzea? Non irudien, koloreen eta abarren presentzia (iupi)? Baliabide berriek erabilera berria eskatzen dute, donostialdeko blogari honek maisuki erakusten duen moduan. Horrelako ezaugarriak dira agian, blogintzaz ari garela, garrantzitsuenak, idazle-irakurle harreman berri bat sortzen dutelako, bi norabidetakoa eta azken emaitzan eragin beharko lukeena.

Bestalde, geratzen zaigun seriotasun apurra alde batera utzita, asteburuan Volgako Batelarienean kaleratutako elkarrizketa interesgarrira ere jo behar dugu, laburrago agian, aspergarri samarrak ere bagara eta batzuetan. "Eskeptizismo puntu bat" azaltzen zuten Volga aldean literatur bitakorek izan dezaketen benetako eraginaz. Tar, tar tar askoren ondoren, Luzio eta Zigorren arteko solasaldiak honako esaldira eramaten gaitu: "blogek beren gauzatxoak plazaratzeko aukera merke eta erraza eskainiko zietela beste garai batean haien testu kaxkarrekin argitaletxeak gogaitzen zituzten idazle-gurei".

Hori irakurrita kazetari sena piztu zait: Volgako batelarien helbidea begiratu dut. Eibar.org-en bizi dira. Aiba! Baita Xabier Mendiguren editorea ere! Han dauka behintzat bere bloga! Volgakoek badakite zerbait beraz. Esaldi hori ez da kasualitatetik sortu. Konfidantza giroan, bizilagunen artean aitortutako zerbaiten baten ondorioa da. Eta gainera Mendiguren izan da, Jakin aldizkarian gai honetaz argitaratu duen artikuluan, blogen aldeko defentsa sutsuan aritu denetako bat. Ai ama... hau guztia ikusita hipotesi bat etorri zait burura:

Ez ote da literatur blogen kontu hau editore akitu eta nazkatuen konplot bat izango? Argitaratu nahi ez, baina derrigorrez irakurri behar dituzten milaka eta milaka liburuak gainetik kentzeko blogak sortzera animatu dute jendea. Eragin handiko pertsonak dira, oso pertsuasiboak, eta bistan da egindako lanak fruituak izan dituela. Ziur azken urte honetan idazle-nahi gutxiago hurbildu direla argitaletxeetara, eta adibidez badmintonean edo petankan (zein da editoreen kirola?) jolasteko denbora gehiago izan dutela. Edo agian ez. Dakitenek erantzun dezatela. Beste batean gehiago.

Kolorezko Orgia

El lagarto Juancho, Pixie eta Dixie, Power Rangers, Patoaventuras, Bugs Bunny, El retorno de D'Artacan, Gadget inspektorea, Hulk, Draculin, Kriptako istorioak, Spiderman, Correcaminos eta Coyote, Action Man, Scooby Doo, Pier no doy una y Patan, Pinky eta Cerebro, Pingu, Animaniacs, Ren eta Stimpy, Dragoi Bola, Daniel bihurria, Campeones: Oliver y Benji, Casper, Los Pitufos, El pato Darwin, Tinny Toon, Harriketarrak, Batman eta Robin, Superman, Tom eta Jerry, El p?jaro Loco, ?rase una vez la vida, Barrio S?samo, La abeja Maya, Yogi, Popeye Marinela, Sailor Moon, Inurri atomikoa, Beetlejuice, Garfield.

Mamu harrapariak, Loca academia de Policía, Charly Brown eta Snoopy, Los osos amorosos, Fábulas del bosque verde, Autos locos, Don Gato, Foofur, Porky txerritxoa, Lukas ahatea, Heidi, El príncipe valiente, Caracolímpicos, Hong Kong Fue, Pantera arrosa, Salvados por la campana, Ranma ½, Alfred J. Kwak, Pumucky, Alf, Silvestre eta Piolin, Adams familia, X-men, Supernonikoak, Mazinger Z, Vickye Vikingoa, Babar, Snorkels, Speedy Gonzalez, Fernando Amezketarra, Ninja Dortokak, Tintinen Abenturak, Aventureros del aire, Taz-mania, Txirrita, James Bond Junior, Astro Dinos, Lucky Luke, Félix katua, Munduko futbol txapelketa, Pipi kaltzaluze, La banda de Mozart.

Leoncio y Tristón, Sandokan, Erase una vez los exploradores, Maguila Gorila, Punky Brewster, He-man, Marco, La pajarería de Transilvania, Transformers, Blossom, Fly, Doug, Los Mumins, Clarissa, Ulises 31, David el Gnomo, Ipar haizearen erronka, El chavo del 8, Chapulin Colorado, Padres Forzosos, Los osos Gummy, Chip y Chop los rescatadores, Barner eta Flapy, Los Trotamúsicos, Lazkao txiki, Sherlock Holmes, Ziegak eta herensugeak, Willy Fogg, Fraggle Rock, Beakmanen mundua, Parker Lewis ez du sekula galtzen, Detective Boogie, Candy Candy, El campamento Candy, Isidoro, Los Fruitis, Delfy, Las mil y una américas, Los Diminutos, Ultraman, La aldea del arce, Los Aurones, Luppin, Hugo, Topo Giggio, Caballeros del Zodiaco, Chico Terremoto, Mofly, Seabert, Teleñecos...

Eta horrela egunak eta egunak egongo ginateke gure haurtzaroko marrazki bizidun telesailak gogoratzen. Batzuk, aspertuta seguro nago ez dutela ezta zerrenda erdira ailegatu, baina bukera arte ailegatu zaretenoi, agian kuriositatea piztu zaizue telesail hauen argazkiak ikusteko edota musika entzuteko. Hemen dituzue marrazki bizidunen inguruko webgune interesgarri batzuk:

www.dibuani.com, www.bcdb.com, www.brb.com, www.docon.com, www.neptunofilms.com edota www.super3.net/series. Bigarren web orria guztiz gomendagarria da, munduko marrazki bizidun telesailen artxiborik handiena baita hori bai, ingeleraz dago.

* Barkamena eskatu nahi diet artikulu dezenteagoa espero zutenei edota telesailen zerrenda irakurtzen aspertu eta beste albiste batera jo dutenei, baita espainiazaleei Naranjito bezalako pertsonaia maitagarria zerrendan ez jartzeagatik.

Gaztelupeko Hotsak topera lanean!

Soraluzeko disketxea albiste iturri dugu berriro ere. Otsailetik udaberrira kaleratuko diren diskoen aurrerapen osoaren berri eman digute eta zenbait sorpresa eraman ditugu: Sexty Sexers eta Keuren disko berriak eta Mugaldekoak disko-liburuaz gain, Rafa Ruedaren bakarkako lan berria, Four Friends taldearen bigarrena, 3000 Hombres eta Los Coronas madrildarren lan berriak eta Gasteiztik datorren Atmoog taldearen euskarazko trip-hopa kaleratuko ditu Gaztelupeko Hotsakek.

Lehenago hemen hitz egin genuen Sexty Sexers, Keu eta Mugaldekoak egitasmoari buruz.

Rafa Ruedaz hitz egiten hasita, aurkezpenak soberan daude: Pi LT taldeko frontmanak ez du inolako arazorik izan bakarkako proiektu arrakastatsuak aurrera eramateko. 2003. urtean kaleratu zuen Metak disketxearekin bere lehen bakarkakoa eta geroztik han hemenka sarritan ikusi dugu bere izena, dela Mikel Urdangarin eta Kirmen Uriberekin egindako ikuskizunetan, dela Ehungarrenean Hamaika diskoan... Lan horiek amaituta sartu zen Katarain estudioetan, Jonan Ordorikarekin bakarkako bigarrena prestatzeko. Martxoan ikusiko du argia diskoak eta Saredun eskua izango du izenburua.

Bigarren diskoa dute Bilboko lau lagunek, Four Friends taldeak alegia. 2003ko Bilbop lanaren ondoren, aurtengo martxoan kaleratuko dute Dzanga izeneko bigarrena. Ohikoa duten swing-etik abiatu eta estilo aniztasunean murgildu dira bilbotarrak, rockabillyan, mamboan, jazzean, bluesean edota funkean sakonduz. Gainera, ohiko laukoteaz gain, hainbat eta hainbat lagun bildu dira diskoan kolabortzeko: a lot of friends!

Madrildik 3000 Hombres eta Los Coronas. Leku beretik etorrita ere eskaintza desberdina dakarte bi taldeek: 3000 Hombres taldeak musika afro-amerikarra du oinarrian, jazza, bluesa, funka, reggaea eta antzekoak alegia. Orain artean bi disko kaleratu dituzte Gaztelupeko Hotsakekin biak ere, eta Baila Señorita? berri honekin dantzan jarri nahi dute entzulegoa. Los Coronas taldeari dagokionez, rockanrrolla eta surfa dituzte oinarrian. Lehenago hiru lan zituzten kaleratuak eta Hotsakekin aterako dute martxoan beren azken lana. Momentu gozoan daude madrildarrak eta Soraluzetik esan digutenez 16 kanta biltzne dituen Surfin' Tenochtitlan diskoa estilo horretako klasikoen parekoa da.

 

Red Hot Chili Peppers bira berria

Gaur eman ditu argitara Californyako taldeak, aurtengo biran bisitatuko dituen europako hirien izenak. Euskal Herrian ez dugu zorterik izan eta kanpora joan beharko dugu talde handi honetaz gozatu ahal izateko. Guretzako interesgarrienak izan daitezkeen datak honakoak dira: maiatzaren 30ean Bartzelonako Palau Sant Jordin eta ekainaren 2an Madrilgo Kiroletako Jauregian.

Sarrerak otsailaren 28an jarriko dira salgai, Madrilgo kontzertuaren kasuan eta martxoaren 7an bartzelonakoak. Txartel guztiak egun gutxitan saltzea espero dute antolatzaileek, beraz adi egon RHCP zaleak!

Ero eta bero

Halaxekoa da telebistako astearte gaua, eroa eta beroa eraberean. Edota erotzeko eta berotzeko modukoa. Zappina egiten baduzu gaueko hamarretatik aurrera, zure burutik hainbat sentimendu pasatuko dira. Barre egingo duzu, negar, pena sentituko duzu, harrituko zara edota zure telebista balkoitik behera botatzeko gogoak ere izango dituzu.

Lotsagarria izan zen Antena 3en ikusi genuen "¿Cantas o que?" lehiaketa. Rafi Camino, Carmen Janeiro edota Arantxa Bonnete kantuan ikustea, benetan penagarria izan zen. Telebistaren aurpegirik nazkagarriena eta "barriobajeroena" ikusi genuen. Paula Vazquez aurkezlea Espainia osoa lehiaketa asteko irrikitan zegoela esan zuen, jendea aztoraturik omen zegoen. Hala ere Sofres lagunak denok ikusi nahi genuen datua oparitu zigun: bakarrik %17ak ikusi zuen "lehiaketa solidario" eta era berean kantzerigeno hori. Baina sorpresak ez ziren bukatu. Nor eta Iñaki Perurena ikusi ahal izan genuen kantuan ondoren. Harrijasotzaile, aktore eta euskaldun baino euskaldunagoa den leitzarra, Espainiar estatuko telebista kasposoaren menpe jarri da. Pentsatzekoa da, tontoarena egiteagatik jasotzen duen dirua nahiko interesgarria izango dela, baina askoren mitoa eroriko zen seguru, pasaden astekoa ikusi eta gero. Bere erronka berria kantatzea baldin bazen, zergatik ez zuen egin "Euskal Kanturik Onena" saioan? Izen ere, Juanpa kantuan ez entzuteagatik edozein gauza egingo nuke. Baina hori beste kontu bat bat, jarrai dezagun.

Telecircon ere, gaua ez zen batere erraza izan. Espainiako poliziak "buen rollitismoa" praktikatzen ikustea ez da batere erraza euskaldun batentzat.....edo bai? Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan saiorik ikusiena izan zen. "El Comisario" telesaila kalitatea galtzen joan da urteak pasa diren einean, baina errealitatetik hain urrun dagoen tramak astero ikustea erotzeko modukoa izan beharko da. Nere zorionik beroenak "Euzkadi"zaleentzat. Charli bezalako polizia harroak ikustea, ez  da ona osasunerako. Non geratu da "Verano Azul"en (telesail horretako errubioa da Charli) zuen gozotasuna eta ñoñismoa? Baina Antena 3n bezala, bigarren sorpresa bat ere egon zen. Jordi Gonzalez aurkezleak "Rec" ikerkuntza saioaren atal berri bat aurkeztu zuen, sexuari buruz. Baina ez pentsa Lokalian ikusten dugun (bai, denok ikusi dugu noizbait, ez gezurtu) sexu "idilikoa" zenik, ez, ez. Hardcorea izan zen gai nagusia. Telecirco berriro ere morboaren bila. Hori delako Telecincok gauero bilatzen duena TNT, U+24, Diario de... edota REC bezalako erreportaia eta sasi ikerkuntza saioekin.

Eskerrak TVE1ek eskaintza interesgarria plazaratu zuela. Gaueko hamarretan, "El loco de la colina" saioa ikus dezakegu asteartero Jesus Quinterok aurkeztua. Ikaragarria da saioa, elkarrizketa eta musika saio interesgarriak eskeintzen dizkigu astero. Giro lasaia eta beroa nabari daiteke saioa ikustean. Antonio Banderas, Alejandro Sanz edota Ortega Cano bezalako Espainiazaleekin elkarrizketa interesgarriak egitea lortzen du telebistako "eroak". Hasiera batean, pertsonaia hoiek "klasikoak" dirudite, Espainiar telebistetan goiz eta gauez etengabe ateratzen direnak. Baina Quinterok beti ateratzen du izkutaturik duten istorio interesgarriren bat. Gainera, hain ezagunak ez diren pertsonaiak ere gonbidatzen ditu. Oso ona izan zen Albert Pla musikari katalanarekin mantendu zuen elkarrizketa, baina hobeagoa oraindik Plak abestu zuen "kanta". Risitas ateratzen denean giro ona zapuzten da. Zergatik ez dute "colina"tik behera botatzen? Saioaren azkenengo hamar minutuetan ateratzen da bakarrik, beraz gainontzeko saioa ikustea erabat gomendagarria da. Ondoren, "Urgencias" telesaila botatzen dute. Atal berriak dira eta gaueko hamabietan, ez oso ordu txarrean. Telesail oso interesgarria da, hala ere nabaritzen zaio hamar urte eta gero kalitatea eta ideiak galtzen doala pixkanaka. Galdu, ikusentzuleak galdu ditu, gaur egun, %9ak soilik ikusten baitu. Quinteroren saioak ere ez ditu audientzia onak, %15ekoak. Ez da oso seinale ona, bi saio hoien zaletuentzat. "El loco de la colina" astearte gaueko eskaintzarik hoberena da, ETB2ko "La noche de" saioko aurkezpenarekin batera.

6 zigarro, kubata bat...

Sei zigarro, kubata bat eta ikuskizunerako sen ikaragarria plazaratu zuen taula gainean Sidonie taldeko baxujoleak. Hasiera batean, kontzertuaren dinamizatzaile izan zen arren, laster Artsaia aretoan bilduriko publikoak ez zuen horren beharrik izan eta festa goizeko ordu txikiak arte luzatu egin zen. Topikoetan erorita, sex, drugs & rock and roll lagunak!

Goiz iritsi ginen Artsaia inguruetara, aparkatzeko tokia bilatzen denbora asko ez galtzeko, aurretik baikenekien jende aunitz hurreratuko zela kontzertua. Areto kanpoaldean, lagun batzuen zai ginelarik, oso gutxitan errepikatzen diren eszena xelebre (bizarroa esanen nuke) horietako bat gertatu zen. Artsaiako entsegu lokaletatik irtenda, 20 ijito gure parean geratu ziren haien autoen ondoan, leihatilak jeitsi musika jarri eta Techno-rumbaren doinuekin dantzan eta kantuan jarri ziren. Txunditurik barrura.

Aretora sartu bezain pronto, sorpresa! Standstill taldeko Enric-ekin egiten dugu topo, Sidoniekoei laguntzen biran omen dagoela esaten digu. Abeslaria agurtuta, aurrekaldera jotzen dugu. Kontzertua berotzeko, Artsaiako langileek, emanaldi akustikoa eskaini ziguten, haiek ere musikaz gozatzen dutela erakutsiz.

Sidonie hirukotea (eta haien laguntzaileak) indarrez sartu ziren eskenatokian eta gaueko protagonista izanen zen baxulariak laster bereganatu zituen bertan bildutako guztion begiradak eta oihuak. "Fascinado" diskoko abestiak aurkezteaz gain abesti zaharrak jo zituzten kontzertuaren lehen parte honetan, baxulariaren etengabeko oihu eta animoekin (ezpainartean zituen zigarroek tartea uzten ziotenean). "Hau Bob Dylan da!", orduantxe iritsi zen ere gaueko lehen bertsioa. Kontzertuaren lehen atal honi bukaera emateko "Jardín Polar" abesti lasaia jo zuen bakarrik eta akustikoan kitarrak. Nire lagunak "bateria ikusgarria da" komentatzen dit.

Bigarren partea mistikoena izan zen, Indiako zitar (gitarra handia) batekin abesti ikaragarria jotzen hasi zuten. Giro jada bero bero zegoen eta jadanik publikoak ez zuen behar inoren oihurik dantzan ta saltoan jartzeko, Sidonie taldearen festa hasia zen jada. Eta bat-batean festa eten, eta "bukatu da" esan ziguten eta eskenatokitik alde egin zuten. Jendea, zedozer gehio eskatuz eskenatokira begira jarraitu zuen, bainan sorpresa, gu jarrita ginen atzeko partean izan zen. Sidonie taldeko kitarrista eta baxularia gure parean eta lurrean jezarrita beste pare bat abesti jo zituzten, guztion txundipenerako...hauek badakite publikoa nola bereganatu. Eta berriz danak eskenatokira. Orduantxe, bateri joleak dantza eta perkusio saio itzela eskaini zigun, "Naranja Mekanikoa"-aren protagonistak gogora ekartzen zuen maskara jantzirik. "Egia da, bateria la ostia da!" aitortzen diot lagunari. Taldekideak batu zitzaizkion, funky dantza saio bikain honetan, publiko artean zabalduaz jai doinuak. Honela bukatu zen benetako kontzertua.

Bainan jaia ez zen hortan geratu. Artsaiatik irtenda, Singular aretora jo baikenuen Sidonie-k antolatutako kontzertu osteko jaiara joateko. Bertan bildutakoak, bartzelonako hirukote honen parrandarako gogoez gozatu genuen luze...Bainan hauek beste kontu batzuk dira, beste egunen batean azalduko ditudanak.

Bilbon ezetz? Queneau Bilbon!*

Otsailaren 16ean Bilbo estilo eta glamourrez jantziko da Raymond Queneauren Estilo ariketak liburuaren aurkezpenerako. Bertan izango dira Xabier Olarra liburuaren itzultzailea eta Mireia Gabilondo, Eneko Olasagasti eta Carlos Zabala, liburuaren irakurketa egiten. Aurkezpena Likiniano Infogunean izango da (Ronda 12) gaueko 20:00etan.

Liburu honen aurkezpen ofizialaren berri eman genuen lehenago ere hemen, eta zertan ari garen galdetuko duzue, beti gauza beraren inguruan bueltaka... Arrazoia duzue, aspergarri hutsak gara, baina helburu bat dauka honek guztiak: zuek liburua IRAKURTZEA, horrela guk itzultzailearekin adostu genuen KANONA lortu, eta tontamentean ABERATS bihurtzea alegia.

Beraz, badakizue, otsailak 16, osteguna, Bilboko Likiniano Infogunean gaueko 20:00etan Raymond Queneauren Estilo ariketak liburuaren aurkezpen-irakurketa. Azaldu, ze total, telebistan zer dagoen ikusita eta ostegun unibertsitarioetan ateratzen direnek osatzen duten fauna kontuan izanda (gazteegiak, zaharregiak, mozkorregiak agian), eguna  duintasunez bukatzeko modu bakarra izango da... Gainera, altxa dezala eskua, xagua edo dena delakoa liburu aurkezpen batera iluntzeko ordu horietan joan denak. Zer uste duzue, nik dena ikusten dut, ez zarete bost baino gehiago...

*Jode Gorka, behin txiste on bat etorriko eta hau da esplotatu beharra...

Eltso-Bruselas

Isiltasun pisua dago gelan, Manuel telebista ikusten dagoen arren, eta beste inola ezin denez bolumena izugarri altu du. Ez dute euskal telebistarik ikusten etxean, mendiek blokeatu egiten omen dituzte eta uhinak, edo hori esan zuen behintzat teknikoak. Tele5-eko arratsaldeko programaren bat ikusten dago beste edozer ikusten egon zitekeen bezal-bezala.
-Deber?a ver otro tipo de cosas padre.-esan dio lanetik heldu berria den semeak, bere alboan eseri da baina, "ese tipo de cosas" ikustera.
Ring, trin edo batek daki nola baina jo duela da kontua, jo duela telefonoak sukaldean. Kostata baina hartu du Marisak azkenean.
-?S??............s?, ahora se pone.
-?Don Manuel, al tel?fono! Tiene una llamada.
-?De qui?n?-behin aulkitik altxatuta eta sukaldera bidean, nekez ibiliz pasiloan barrena.
-No lo s?, me ha dicho que usted no lo conoc?a, pero que era importante.

-¿Sí?...bai, ni naiz....bai, bai hala naiz, herriko zaharrena bai....ya ya, bai, bai. Parienteren bat orduan e?...ya, ya. Ba ez, sentzitzen dut, ez dakit ez non enterratu zituzten,...baina igual beste norbaiten telefonoa emain dizuet...bai, igual jakinen du bai...espera e?! Libretan begiratuko dut..............apunta. nueve, cuatro, tres, treinta, cinquenta y cuatro, ochenta y tres, aber ongi apuntatu duzun?...bai, ongi. Ta galdetu Jacintoz, igual jakinen du ta...bai, aio.
-¿Quién era padre?
-Nada unas personas que me preguntaban a ver si sabía dónde enterraron a los fusilados,...claro, cómo soy el más viejo del pueblo...
-¿Y qué les ha dicho?
-Nada. Que no sabía.
-Ha hecho usted muy bien padre, mejor no meterse en política.

Gelara iristean iragarkitan da programa, eta ez du gogoratzen azken gonbidatua bere amaren lagunarekin larrutan egiten zuena ote zen, edota Madrileko diskoteka famatu batean gogo-a zena edo... Ez du esfortzurik egin, avance informativoa zegoen eta, Bruselas-eko eguraldiaz galdetu dio semeari, ea hotzik pasa duten, euririk ba ote zen...
Isiltasuna berriz dena bustitzen, euria bezala, izotza bezala bruselaseko biztanleen bihotzetan.

Atxaga-Eremulauak afera

Kontua argitu beharra zegoen. Ohar txiki batzuekin hasi zena puzten joan da denboraren poderioz eta gauza okertzen hasi baino lehen, behin betiko azalpen bat eman beharrean gaude.

Izan ere, Atxagaren azkeneko liburuaren (Lekuak izenekoa) aurkezpenaren karietara, Atxagak plagiatu egin ote gintuen galdetzen genion geure buruari. Berriki, Xabier Olarrarekin edukitako elkarrizketan berriz plazaratu da gaia. Atxagak Eremulauak plagiatu ote du?
   
Hori da azken aldian gehien entzuten ari naizen galderetako bat. Ez dira asko, zorionez, baina ni nor naizen ezagutzen dutenek kalean geldiarazten naute kontua argitze aldera. Badakit Gorkari ere antzeko zerbait gertatzen zaiola. Pasa den astean, urrutira joan gabe, Atxaga-Eremulauak aferari buruz zer nekien galdetu zidan autobusean nire ondoko eserlekuan jesarri zen emakumeak. Atxaga-Eremulauak afera, halako deitura omen du dagoeneko gustu txarrekoa den broma honek.

Argitu dezagun, bada, kontu malapartatu hau. Hasiera batean, Atxagak plagiatu ez gintuela esan banuen ere, azken presioen ondoren, aitortu behar dut...

Nik, Lekuaken aurkezpenera joan nintzelarik, Atxagari kargua hartzeko aprobetxatu nuen. Eremulauakeko Lekuak berea baino lehenagokoa da eta Atxaga Atxaga dela badakigun arren horrek ez du esan nahi gu plagiatzeko eskubiderik duenik. "Tira, Bernardo, esan egia, plagiatu egin al gaituzu?" Halako irribarre ironiko bat egin baina ez zidan berehalakoan ez baiezkorik ez ezezkorik eman. Bere umetako istorio bat (Asteasu ta ez dakit zer) hasi zen kontatzen orduan. Egia esateko, ez nuen sobera ulertu, baina antza denez, kontakizuna alegia bat zen eta ingurukoen zein idazlearen beraren keinuek aditzera ematen zutenez, alegiaren bitartez Atxagak plagioa aitortzen zuen. Hala ere, kontua ez zen horretan geratu. Atxagak hizketan jarraitu zuen isildu gabe, plagioaz (jakina da Atxaga plagiozale amorratua dena) eta beste zenbait kontuen inguruan. Denok ezagutzen dugu Atxagak duen  erretorikarako erraztasuna; bada, zuzenean hori eskatu gabe, bere plagioa ez salatzeko konbentzitu ninduen.

Denborak ematen duen hoztasunarekin, Atxagak esan zizkidan hitzen liluramendutik libro, eta batez ere, jendearen artean sortu den jakin-min hori dela-eta, iruzur hau salatzea egokitzen zaidala uste dut. Eremulauakekook, haatik, ez dugu Atxaga epailearen aurrera eramateko inolako intentziorik, guk ez baitugu web gune honen bidez dirurik erdiesteko inolako pretentsiorik. Ez, garbi geratu dadila, gure guraso, anaia, arreba, lagun eta enparauekin nahikoa dugula bizitzan aurrera egiteko, eta bestela, beti geratzen zaigu EHU eta bere gisa guztietako bekak (zenbat diru alferrik galtzen den letretan, jainkoarren!). Esan behar dugu, momentuz, konformatzen garela Atxagak Nobel Saria jasotzera joaten denean Eremulauaken kamiseta (ordurako izango ahal ditugu!) baldin badarama soinean ikusgai. Ez dugu gehiago eskatzen, Bernardo.

Rico, Rico...

Telenobelak modan daudela argi geratu zen pasaden astean. Produktu nazkagarri horiek burutik kendu gabe oraindik, telebistako agintailua (mandoa) hartu eta alternatiben bila joan nintzen. Eta hain zuzen ere, alternatiba horren esperoan nengoenean, telenobelen atzetik modan dauden bigarren telebista produktuak topatu nituen, sukaldaritza saioak. Baina zer gertatzen da? Ez da nahikoa Gabonetan jan genituen turroi eta polboroi guztiekin? Ez, gure gorputzak oraindik gehiago liraintzeko tori sukaldaritza saioak.

Egunean zehar ordu guztiak onak omen dira zerbait jateko. Izan ere, goizean, arratsaldean eta gauean ditugu sukaldaritza saioak. TVEk adibidez arratsaldeko zazpietan botatzen du sukaldaritza saio bat. Baina nori okurrituko zaio arratsaldeko zazpietan "Cocido Madrileño"ko lata bat ireki eta jatea? Nire etxean gaueko bederatzietatik aurrera afaltzen da eta ez merendatzeko orduan.

 

Baina has gaitezen hasieratik. TVEk hiru sukaldaritza saio ditu. "Saber Vivir" saioan sukaldari gazte bat topatzen dugu, normalean gaixotasunen aurkako platerak prestatzen, baita osasunerako onak diren infusioak egiten ere. Bazkalorduan Ines Ballester aurkezlea mantala jantzi eta eguneko menua prestatzen du "Por la mañana" izen originaleko saioan. Jende famatua eraman ohi du Ballester bere saiora, baita boluntarioki saiora joan nahi direnak ere, eta haiek proposatzen dute eguneko platera zein izan behar den. Baina lasai, ez zara aspertuko inolaz ere. Platera prestatzen duten bitartean, arrosa koloreko albisteak ematen eta komentatzen baitituzte. Ondorioz, eguneko menua bigarren plano batean geratzen da. Azkenik arratsaldean, azkenaldian egin den sukaldaritza saiorik interesgarriena topatzen dugu "Vamos a cocinar con Jose Andres".

 

Guraso euskaldunak dituen eta Estatu Batuetan oso ezaguna eta estimatua den asturiarra dugu Jose Andres. Oso tipo jatorra da kamera aurrean eta honek ere pertsonaia famatuak eramaten ditu bere saiora, baina platerak prestatzeko eta ez txutxumutxuka ibiltzeko. Janari bat egiteko prozesu osoa erakusten dizulako da interesgarria bere saioa. Lehenik eta behin merkatura doa janaria erostera, ondoren menua prestatzen du pertsonaia famatuarekin eta azkenik egindakoa jaten dute elkarrekin. Saioaren musika ere oso dibertigarria suertatzen da, eta gauza sinpleak egiten irakasten ditu, kroketak adibidez. Hori bai, nahiko "kanpetxanoa" da, oso hurbila, eta hain zuzen horregatik traketsa dela eman dezake. Baina bere trakestasuna eta umorea dira saioaren elementurik hoberenak.

 

Telecircok

 

Cuatro ere sukaldaritzaren alde egin du: "Todos contra el chef", "Oido Cocina", beste reality show bat, baina kasu honetan pertsonaia famatuak izan beharrean jende "arrunta"rekin eginda dago, saio horren eguneroko laburpenak eta "Duelo de chefs". Kate autonomikoak ere gastronomiazaleak dira. Saiorik erridikuluena duela pare bat urte arte Barbara Reyk Canal 9 Valentziako telebistan aurkezten zuena, zirkua zirudien hori (hau beste txiste bat da, Angel Cristo zirkuko domadore ezagunarekin ezkondua egon zelako).ETB2k noizbehinka Pedro Subijanaren errezetak eskeintzen dizkigugu eguerdian. Behintzat Basura 3k ez du sukaldaritzari buruzko saiorik programatuta momentuz.

 

Jose Andres alde batera utzita, gosaltzeko orduan aurkitzen dugu sukaldaritza saiorik hoberena. Canal Cocina kate tematikoan, eguneko 24 orduetan botatzen dituzte sukaldeko saioak eta goizeko zortziak aldera "Las cocineritas" saioa botatzen dute. La crem de la crem. Egunero bost-sei neskato ikasle hurbiltzen dira saiora eta sukaldari emakume heldu batekin errezetak egiten dituzte. Eta ez hori bakarrik, errezetak esan beharrean, koreografia duen abestien bidez kantatzen dituzte eta karaokea ere egiten dute. Eguna festa eta irudi gozagarriekin hasteko proposamen egokia, bai horixe.

 

Zer? Argiñano falta dela? Egia da. Hortxe jarraitzen du perejila bezala gerra ematen (beste txite bat) eta egunetik egunera gero eta "rico, rico"agoa bihurtzen.

ere sukaldaritzaren generoa maite duela erakusten digu egunero. Hurrengo asteetan "Esta cocina es un infierno" reality show berria jarriko du abian Carolina Ferrek aurkeztua. Ezetz asmatu zertan datzan lehiaketa? Bai!!! Jende ezaguna sukaldarietan bihurtuko dira eta elkarrekin bizi beharko dira etxe batean. Yupi!!!! Sukaldari jefeen artean Sergi Arola euskalduna egongo da. Duela hilabete bat sukaldaritza saio bat (Aqui cocinamos todos) hasi zen aurkezten "A tu lado" saioaren barruan (bueno, honi saioa deitzea ausartegia litzateke, eroetxea deituko nioke nik). Baina Jose Andresen maisutasunak hain zuzen ere infernura bidali zion (hau berez txiste bat da, Esta cocina es un infierno saioan egongo delako hain zuzen ere).

"gaur ez dut deus ere aipagarririk, bihar itzuli!"

Patxi Huarte Iru?eko marrazkilari ezagunarentzat Berria egunkariko "Tartea"n egunero-egunero argitaratutako lanek euren ordaina izan dute. Zaldi eroak -ezizen horrekin baita ezagun- 2 urtetan zehar argitaratutako altxorrik preziatuenak ahanzturaren kutxatik atera eta liburu batean dakarzkigu apain-apain, komikizaleon gozamenerako.

E.L. “De rerum natura” liburuak zer dakarkio irakurleari?
Hamabost euroko galera. Eta liburu-dendan kuskuxeatzen segitu ezkero galera handiagoa izan daiteke. Hobe duzue dendan begiak itxita sartzea, nire liburua eskatzea, ordaintzea eta alde egitea. Aurrezten da.

E.L. Azken bi urtetako lanen bilduma da liburua. Urtetako lanaren aitorpena al da?
Bai hala uste dut. Alde batetik editoreak jarritako arretarengatik eta bestetik jendeak liburuari buruz esandakoengatik halako aitorpen moduko bat jaso dut, dudik gabe.

E.L. Egin dezagun urtetan atzera. Korrok literatur aldizkarian egin zenituen komikigintzan lehenengo urratsak. Nolakoak izan ziren hasierako garai haiek?
Beno…garai haiek ez nituen “lehenengo urratsak” bezala sentitzen. Sekula santan ez dut “Ibilbide” baten kontzeptua izan (orain aldiz bai:adin kontua). Korroken, batez ere, ongi pasatzen nuen merendu eta afari umoretsuetan. Ez nuen apenas marrazten, maketazioan aritzen ginen. Dena eskuz egiten zen. Mamma mia zer zaharrak garen!!

E.L. Geroztik TMEO, Nafarkaria, AIZU eta beste hainbat aldizkaritan argitaratu dituzu komiki tirak. Euskal Herrian komikigintzak jateko haina ematen al du?
Jateko bai. Edateko ez. Edateko beste gauza batzuk egin behar izaten ditut: webguneak zaindu, erakusketak zaindu, hitzaldiak saltzen saiatu…..

E.L. Zure komikiak gizarte-kritika egiteko baliatu izan dituzu beti. Ba al da herritarroi begiak zabaltzeko modurik?
Ez dut uste. Begiak itxiak dituenak bere abantailak ditu, besteak beste ez du deus ere irakurri beharrik eta loteria erostearekin aski du.

E.L. Itogarria al da egunero-egunero gai baten inguruko zure interpretazio pertsonala umorez eman beharra?
Ez. Nahiko ongi daramat. Batzuetan bai, erabat hutsik zaudenean, deus ere ez esateko ez duzunean, orduan asko sofritzen da. Badakizu hurrengo egunean  zaletu hoiek halako itxaropen txiki batekin hurbilduko direla zure marrazkietara eta ez dutela ezer jasoko.  Baina zer egingo diogu!.Halakoetan gustora jarriko nuke: c

E.L. Pozik al zaude liburuak orain arte izandako harrerarekin?
Bai.  Ez da Best-Seller bat baina oso kritika onak izan ditu. Jendeak oso gauza politak esan dizkit. Nire Egoa hustutzeko (kalkuluak egin ditut) hamar urte pasa beharko dira. Tartean espero dut “jasangaitzegia “ ez izatea.

E.L. Durangoko Azokan izan zinen liburuak sinatzen. Euskal Herrian politikagintzak literaturari ere itzal egiten al dio?
Nire anai nagusiak txiki-txikitandik erakutsi zidan dena Politika dela: ogiaren prezioa ere bai. Nire liburua ere Politika da. Eta dudarik gabe beraiena ere Literatura da.

E.L. Bukatzeko, aukeratuko al zeniguke liburuko tira bat zure lanaren aurkezpen gisa?
Tira hau gustoko dut. Egun batean ohartu nintzen nire katuari berdin zaiola argia piztua dagoen ala ez, berak ez duelako argiaren beharrik, eta konturatu nintzen berarentzat nahiko bitxia izango zela argien itzali eta pizte kontu hori. Eta tira hau egin nuen.