Koblakariaren ihesaz bi hitz

Joseba Sarrionandia poeta Harry Houdinik berak amestu ere egingo ez zuen moduan desagertu zen Martuteneko gartzelatik 1985eko San Fermin egunean. Imanol kantariaren bafleetako batean gordeta atera zen presondegitik eta inor ez zen konturatu ordu batzuk pasa eta presoen errekuentoa egin zuten arte. Josu Landa eta Imanol bera atxilotu egin zituzten, ihesarekin zerikusia zutelakoan. Mikel Antzaren bila ere aritu ziren, baina hau ere ihes egina zen, klandestinitatera. Landak ipini zion epilogoa eskapisten historia honi Argian, kalera irten ondoren eskainitako elkarrizketan. Titularrarekin bakarrik, nahikoa gaurkoz: ?Ihesketa honek ametsak posible direla frogatu du?.

Geroztik Sarriren bizilekua enigma bat da. 20 urte joan zaizkigu eta berari buruz ezer gutxi daki ihesaldia egin zuen garaian jaio zen telebelaunaldiak. Kanta bat iritsi zaigu, ihesaldi hura kontatzen duena, baina jendeari larunbat gaueko mezetan dantza eragiteaz gain, ezer gutxirako balio du. Izan ere, ez da posible, atzerriratua izan gabe, hogei urtez itzuli nahi eta ezinaren labirintoa nolakoa izan daitekeen imaginatzea. ?Martin Larralde? poemak ematen du sufrimendu horren lekukotasun biziena (poema bera http://www.musikametak.com/sites/ordorika/hitzak/dabilenharria.pdf helbidean irakurri daiteke, mami guztia ateratzeko hau http://www.armiarma.com/zubi/aipa/har/00271.htm irakurtzea ere gomendagarria da ordea). Poema horretan, Martin Larralde ?Bordaxuri? koblakariaren figura erabiliz deserriratuak ahaztu dituen herriaren erretratu gordina egiten du Sarrionandiak.


Deserria da hain zuzen Sarrionandiaren gai nagusienetako bat. Poema ugari ditu behartutako atzerria erdigune dutenak, baita ?Lagun izoztua? eleberria ere (eta neurri apalagoan ?Kolosala izango da? ipuin luzea ere bai, nahiz eta azken honetan norbere herria bihurtzen den atzerria). Sufrimendu hori etsipenez eta samurtasunez darabil Sarrik, intentsitate eta malenkonia handiarekin hitz egiten digu bere lanetan.


Baina deserriaz ari garela, edozein nobela, poema edo bestelako idatzien gainetik, Sarriren kasuan, galderak gailentzen dira. Non dago testu horien aita? Zer pentsatzen du Josebak (horrela, abizenik gabe) astegun buruzuri batean esnatzen denean? Zertan egiten du lan? Pako Aristik galdetu bezala, bizi al da benetan? Nolakoa da bere idazgela? Zein da eguneroko gauzak egiteko erabiltzen duen hizkuntza? Azken finean, nolakoa da idazlearen atzean gordeta dagoen pertsona? Eta gartzelatik ihes egin zuenetik 20 urte bete diren honetan galdera horien objetua den pertsona da agian garrantzitsuena (Joseba eta ez Sarrionandia), literatura oso ondo baitago, etxerik gabe, izenik gabe, maskara jantzita hainbeste urtean ibili ondoren ordea, ez da inola ere garrantzitsuena.


Azkenik, ezin dugu beste hau isildu: gereziak azaldu bitartean, batzuok koblakariak behar ditugu, beste ezer baino gehiago.