Nostalgikoak izaten hasita XX. mendeko azken lau hamarkadetatik haratago begiratzea ez dago soberan, joandako garaietan kulturak zer nolako garrantzia zuen ikusteko bada ere. Demagun XIX. mendeari erreparatzen diogula, 1830. urteari adibidez. Lehen begiratuan O tempora, o mores! larri bat eztarriratuko zaio literatura eta antzerki zaleari Victor Hugoren Hernani obra estreinatu zenean gertatutakoa ezagutzen duenean.
1829. urtearen bukaera aldera Hugok Marion Delorme idatzi zuen, garai hartako antzerki obra tradizionalen aurrean hainbat ekarpen berritzaile eginez. Zentsurak ordea ez du inoiz arteaz gehiegi ulertu eta ezin izan zuen jasan antzezlan horretan Luis XIII.-aren errepresentazio parodikoaren bidez idazleak Frantziako monarkiari egin zion kritika. Horregatik, debekatu egin zuten Marion Delorme antzokietara eramatea.
Haserrea bideratzeko terapia asko dago, baina Hugok nahiago izan zuen beste obra bat idaztea. Mendeku literarioa, mendeku bikoitza. Ez zuen denbora asko behar izan gainera: hilabete eskasean prest zuen Hernani, bost ataletan banatutako drama erromantikoa.
1519ko Gaztelako gortean girotua, Doña Sol noblezia giroan hezitako emakumea, Hernani izeneko bidelapurra, Carlos erregea eta Ruy Gomez de Silva dukea ditu protagonista. Doña Solek, azken horren emaztegaia izan arren, Hernani maite du. Eta hirukoteari gutxi iritzita Carlos erregea ere Doña Sol limurtzen saiatuko da. Heriotza eta ohorea, Gorteko gezur eta nahaspilak... oraindik ere gustura irakurtzen den lana utzi zuen Hugok.
Tradizioa vs. erromantizismoa
Tradizioaren aldekoak antzezlanaren berri izan eta berehala saiatu ziren Hugo geldiarazten. Akademiko talde batek erregeari "eskandalu" hura debekatzeko eskatu zion. Baina alferrik zen, berandu zebiltzan eta ez zuten ezer lortuko harrez gero. Hernani paperetik taulara jauzi egitera zihoan. 1830eko otsailaren 25a zen.
Hugoren aurkariak ez ziren, hala ere, isilik geratzekoak. Erregearen bitartez lortzerik izan ez zuten boikota antzokira joanda gauzatu nahi izan zuten. Hugo eta erromantikoak ez ziren makalak ordea. Gertatuko zena susmatzen hasiak ziren gainera, eta elkar hartuta joan ziren antzokira estreinaldi egunean, espainolezko "hierro" (burdina) hitza idatzita zuten txartelak aldean zituztela. Denen buru Théophile Gautier galtza berde eta txaleko gorriztaz jantzita agertu zen. Itxura bitxia. Edozer gauza klasikoak izorratzeagatik.
Antzezlana hasi eta berehala txistuka hasi ziren tradizioaren aldekoak; antzezleei patatak, limoiak eta eskura zituzten beste fruta eta barazki guztiak bota zizkieten; ukabilkadak izan ziren ikusleen artean; erromantizismoa klasizismoaren aurka, baina ez hori bakarrik: gazteak zaharren aurka, adierazpen librea eta konformismo estetikoa aurrez-aurre. Mundua ikusteko bi modu antzoki berean.
Garaiko kronikek kontatzen dutenez, matrailezurren bat edo beste puskatuta eta zalaparta handi samarrarekin amaitu zen gaua. Markagailuan 1-0 erromantikoen alde. Geroztik "Hernaniko bataila" izena eman diote antzerki gau hartan gertatuari.
Hugo eta Euskal Herria
Irakurleak nabarituko zuenez, antzezlanak Gipuzkoako herri baten izena du. Zergatik? Arrazoia Victor Hugok 9 urte zituenean Frantziara bidean Euskal Herritik egindako bidaian dago. Antza Victor gaztearen gogoan iltzatua geratu zen Urumea bazterreko herriaren izena hemendik pasatzean. Urteak joanda oroimenaren zokoren batetik atera zuen Hernani, bere obra bateko protagonista bihurtzeko.
Jatorriz Xirikan argitaratua
Haserrea bideratzeko terapia asko dago, baina Hugok nahiago izan zuen beste obra bat idaztea. Mendeku literarioa, mendeku bikoitza. Ez zuen denbora asko behar izan gainera: hilabete eskasean prest zuen Hernani, bost ataletan banatutako drama erromantikoa.
1519ko Gaztelako gortean girotua, Doña Sol noblezia giroan hezitako emakumea, Hernani izeneko bidelapurra, Carlos erregea eta Ruy Gomez de Silva dukea ditu protagonista. Doña Solek, azken horren emaztegaia izan arren, Hernani maite du. Eta hirukoteari gutxi iritzita Carlos erregea ere Doña Sol limurtzen saiatuko da. Heriotza eta ohorea, Gorteko gezur eta nahaspilak... oraindik ere gustura irakurtzen den lana utzi zuen Hugok.
Tradizioa vs. erromantizismoa
Tradizioaren aldekoak antzezlanaren berri izan eta berehala saiatu ziren Hugo geldiarazten. Akademiko talde batek erregeari "eskandalu" hura debekatzeko eskatu zion. Baina alferrik zen, berandu zebiltzan eta ez zuten ezer lortuko harrez gero. Hernani paperetik taulara jauzi egitera zihoan. 1830eko otsailaren 25a zen.
Hugoren aurkariak ez ziren, hala ere, isilik geratzekoak. Erregearen bitartez lortzerik izan ez zuten boikota antzokira joanda gauzatu nahi izan zuten. Hugo eta erromantikoak ez ziren makalak ordea. Gertatuko zena susmatzen hasiak ziren gainera, eta elkar hartuta joan ziren antzokira estreinaldi egunean, espainolezko "hierro" (burdina) hitza idatzita zuten txartelak aldean zituztela. Denen buru Théophile Gautier galtza berde eta txaleko gorriztaz jantzita agertu zen. Itxura bitxia. Edozer gauza klasikoak izorratzeagatik.
Antzezlana hasi eta berehala txistuka hasi ziren tradizioaren aldekoak; antzezleei patatak, limoiak eta eskura zituzten beste fruta eta barazki guztiak bota zizkieten; ukabilkadak izan ziren ikusleen artean; erromantizismoa klasizismoaren aurka, baina ez hori bakarrik: gazteak zaharren aurka, adierazpen librea eta konformismo estetikoa aurrez-aurre. Mundua ikusteko bi modu antzoki berean.
Garaiko kronikek kontatzen dutenez, matrailezurren bat edo beste puskatuta eta zalaparta handi samarrarekin amaitu zen gaua. Markagailuan 1-0 erromantikoen alde. Geroztik "Hernaniko bataila" izena eman diote antzerki gau hartan gertatuari.
Hugo eta Euskal Herria
Irakurleak nabarituko zuenez, antzezlanak Gipuzkoako herri baten izena du. Zergatik? Arrazoia Victor Hugok 9 urte zituenean Frantziara bidean Euskal Herritik egindako bidaian dago. Antza Victor gaztearen gogoan iltzatua geratu zen Urumea bazterreko herriaren izena hemendik pasatzean. Urteak joanda oroimenaren zokoren batetik atera zuen Hernani, bere obra bateko protagonista bihurtzeko.
Jatorriz Xirikan argitaratua
No hay comentarios:
Publicar un comentario