Bingen Ametzaga Algortarraren lanen bilduma bat kaleratu berri du Susa argitaletxeak. Itsaso aurrean izena jarri diote liburuari eta edizioa Xabier Irujoren (Bingen Ametzagaren biloba) esku egon da.
1901an jaio eta 1969an zendu zen Ametzaga bere bizitza erdia erbestean igaro ondoren. Hain zuzen, exilioa eta bere inguruan sortzen diren auzien inguruan mintzatu da Koldo Izagirre, liburuaren hitzaurregilea, gaurko aurkezpenean. Hizkuntza minorizatuetako erbesteratuentzako erbestea arazo identitario bihurtzen ohi dela azpimarratu du Izagirrek, baina 36ko gerraondoko euskal exilioa horretan salbuespen dela adierazi du. Nekez aurki daiteke exilioaren zantzurik Ametzagaren poemetan. Bestetik, Ametzagak euskararen hizkera astuna gainditu nahi duela seinalatu du Izagirrek, literaturara (unibertsalera) hurbilduko duen poetika berri bat eraiki, ez soilik euskal literaturarako baliagarri zatekeena.
Besteak beste, horrexegatik aritu zen Ametzaga literaturako klasiko handienen (nagusiki ingeles klasikoen) lanak euskararazten (Shakespeare, Whitman, Chaucer, Milton, Wilde etab.), eta Izagirre beraren aburuz, itzulpengintzan eginiko lan hau da, hain justu, Ametzagaren ekarpen interesgarriena. Hitz bitan, Ametzaga idazle “zeharraldatua” baita; “ez naiz hau, hura izan nahiko nuke, hura naiz nire egiten dudanean.” Izagirreren hitzetan.
Xabier Irujok, bere aldetik, Ametzagaren zenbait datu bibliografiko eman ondotik, Itsaso aurrean liburua zergatik izan daitekeen interesgarri azaldu du. Bada, Azkue, Orixe, Zaitegi eta Ametzaga euskara batuaren hazia ereindakoak izan zirelarik, euskara batu horren oinarri gipuzkera izan behar zuela defendatu zuten. Horrela, gipuzkera osotu horren adibide izango lirateke Ametzagaren testuak. Gainera, Orixek ez bezala, Ametzagak euskararentzako semantika kultu bat nahi zuen, eta hau dela eta itzuli zituen autore ingeles barrokoak edo prosa poetikozko lan aberatsak (esate baterako Juan Ramón Jiménezen Platero eta biok). Gipuzkera osotu horretatik euskara baturako igarobidearen eredu behinena izan daiteke, beraz, liburu hau.
Badira, halaber, oraindik argitaratu ez diren Ametzagaren makina bat itzulpen, baita galdutakoak ere. Horien artean, Shakespearen lau antzezlanen (Hamlet, Uda gau bateko ametsa, Juli Kaisar eta Macbeth) itzulpenak argitaratzea espero du Irujok urte honetan bertan. Bestetik, Danteren Infernua-ren itzulpenetik zati bat baino ez da iritsi gugana, eta zenbait autore alemanen testuak itzuli zituela uste da orobat.
Azkenik, Ametzagaren bi alaba aurkezpenera bertaratu direla aprobetxatuz, horietako batek liburu honetan “Ametzagaren arimaren hoberena” aurkitu daitekeela adierazi du, baita bere idazkeraren ulerterraztasuna azpimarratu ere.
No hay comentarios:
Publicar un comentario