Donosti Sound (II)

Donosti ez da Portugalete, ametitu dezagun. Donostian ditugu hiru hondartza, lorategi eder ureztatuak, kasino izandako udaletxea, alkate enrollatu bat, aluminioz babestutako bidegorriak? Donostia da kubikoa, triangularra baino. Eta determinismo anbientalean erortzea ekiditeko esfortzu guztiekin ere ekuazioa ezinbestean irteten da. Nolakoa izango da Donostiako musika? Bada, lasaia, xaloa, inofensiboa, gozoa, arina, erraz entzutekoa? Edonola ere, Donostian ere Disc?pulos de Dionisos porno-punkiak ditugu esate baterako, eta ekuazioak, hortaz, ez du beti funtzionatzen. Agian, Sanch?s y Jocano kantautore donostiarrek La cr?nica de San Sebasti?n abestian ziotenarengatik izango da: ?la cr?nica de San Sebasti?n no es tan bonita como la pintan en esos jodidos mapas que te dan para veranear?

Egia esan, aurreko artikuluan (Donosti Sound I) Donosti Soundeko lehenengo belaunaldiak (UHF, Mogoll?n, Puskarra) punk-aren eragina izan zuela azaldu genuen arren, bere garaian ere taldeok bigunegitzat hartzen ziren zenbait sektoreengandik. Horren adierazgarri Roberto Mosok idatzitakoa bere Flores en la basura liburuan: ??l (Santi Ugarteri buruz hitzegiten) lo llamaba ?Donosti Sound?, una especie de r?plica a la ?movida? madrile?a de caracter?sticas muy similares. Los grupos PUSKARRA, ASKO, MOGOLL?N, UHF... sonaban poperos y hablaban de cosas amables, lo cual a m? me parec?a insoportable. ?Qu? estaba pasando?, ?ahora todo el mundo quer?a ser Alaska? En Euskadi no pod?amos seguir esa moda, y mucho menos con un nombre como ?PUSKARRA?(pedo).? Donosti Soundeko bigarren belaunaldiak, haatik, ez du lehenengoarekin lotura handiegirik musika estiloari dagokionez. Musika estilo gogorretatik erabat at, taldeok pop musika biguin, xalo eta kurtsi ustekoa egiten dute. Donosti Soundeko bigarren belaunaldi honetako talderik esanguratsuenak Le Mans, Family eta La Buena Vida ditugu.


Le Mans taldearen hazia Aventuras de Kirlian izan zen. Le Mans izango zenaren bost taldekideetako lauk osatu zuten aurrez Aventuras de Kirlian izeneko talde hau. Talde honek izen homonimoko disko bakarra atera zuen 1989. urtean (2001. urtean, Elefant disketxeak ateratako 86-88 izeneko demo eta maketen bilduma aparte). Diskoa laburra da (bederatzi abesti 17 minutu pasatxotan) eta bertan soinu akustiko eta soil bat (Jone Gabarainen ahotsa apaigarri) eta ukitu inuzenteko letra erdi-errealista erdi-surrealistak, erdi-ironikoak erdi-sintzeroak topatuko ditugu. Le Mansek, aldiz, bost diska atera zituen 1993tik 1998ra; makina bat singlez gain, zeinak 2003an Elefantek ateratako Cat?strofe n? 17 diskoan bildu ziren. Musikalki Aventuras de Kirlianen ildoak jarraitu zituen talde berriak: pop lasaia, jazz eta bossa ukituak, gitarra akustikoak, Joneren ahotsa desafinatzeko zorian? Akaso azkeneko lanetan erabilitako baliabide elektroniko eta sanplerrak (entzun Yin Yang) dira, sobera erabiltzen ez badira ere, aurrez egindako lanarekin gehien ezberdintzen dituen ezaugarria. Talde hauetako konpositore nagusia eta figurarik garrantzitsuena Ibon Errazkin donostiarra dugu.


Un Soplo en el Coraz?n, 1993. urtean Familyk ateratako diskoa (Familyk ateratako disko bakarra) mito bilakatu da honezkero Espainia mailan. Javier Aranburu (bai, portadak-eta egiten dituen diseinatzailea) eta I?aki Gametxogoikoetxeak osatutako disko hau mito bilakatzearen arrazoiak aztertzerakoan bi aipatu daitezke batez ere: batetik, diskoaren berezko maila bikaina; bigarrenik, talde honen inguruan sortu den aura kurioso eta misteriotsu hori. Disko honetako musika hiru euskarrik jasotzen dute goi mailara: konposizioak, letrek eta ekoizpenak. Alde batetik, abestiok 80. hamarkadako pop hoberenaren kutsuko konposizio bikainak dira (The Smithen oihartzuna disko guztian zehar entzun daiteke); bakoitzak bere abesti gogokoenak izan ditzakeen arren, diskoa oso erregularra da eta konposizio oro lehen mailakoak dira. Letrak benetan harrigarriak dira; Le Mansenak baino puntu bat inozoagoak oraindik, kurtsikeriaren mugan, absurdu puntu batekin (?yo te perd? una tarde de abril y desde entonces soy un lagarto?), maitasun kontuak inoizko sinpletasun eta xalotasun handienarekin kontatzen dira. Hain dira letra xaloak (?me gusta mirar tu cara graciosa cuando bebes lim?n?) ezen ?o?oak eta kurtsiak direlako kritika ebidenteegia eta errazegia suertatzen baita. Ekoizpena, bere aldetik, esanguratsua da oso. Programazio eta sintetizadoreek kutsu oso berezia ematen diote diskoari; ezbairik gabe, New Order-en itzala luzea da oso. Izan ere, Javier eta I?akik, Family osatu baino lehen, El Joven Lagarto izenarekin maketa bat egin zuten, Javi Pez-ek ekoiztuta, besteak beste gerora Un Soplo en el Coraz?nen agertuko ziren hainbat abesti grabatuz. Abestiok, ordea, apenas zuten gerora Un Soplo en el Coraz?nek izango zuen kutsu elektroniko hori. Azken orduko zerbait izan omen zen ekoizpen hain bereizgarria gehitzearena, eta denborak ematen digun prismarekin asmatu zutela esan dezakegu. Baina diskoa beraren mailaz gain, taldearen inguruan sortutako misterio eta jakin-minak badu zerikusirik, arestian esan lez, talde eta disko hau mito bilakatzearekin. Bada, hasteko, ibilbide aski laburra izandako talde baten aurrean gaudela gogorarazi behar dugu. Diskoak bere garaian ez zuen arrakasta handiegirik izan, kritika espezializatuarengandik jasotako hainbat aipamen kenduta, eta urteen poderioz joan da osatzen diskoak egun duen prestigioa. Gainera, Javier Aranbururen presentzia ere azpimarragarria da. Espainiako pop kulturako guru bat izatera iritsi da ia, diskoen portadetarako egiten dituen diseinuen eskutik batez ere; eta jakina, horrelako artista batek egindako disko bat beti izango da desiratua. Bestalde, taldeak apenas egin zituen zuzeneko emanaldiak, ezta promozio, elkarrizketa edo argazkiak (itsaso-ondoan ateratako argazki famatua izan ezik) ere. Hau guztia gutxi balitz, Rockdelux aldizkariak Un Soplo en el Coraz?n, 90. hamarkadako estatu mailako diskorik onena izendatu zuen.


La Buena Vidaren ibilbidea oso bestelakoa izan da. Hiru taldeen artean ibilbide luzeena egin duena izan da seikote hau, eta beste bi taldeak ez bezala, jardunean jarraitzen du oraindik ere. Le Mansen ildotik baina Le Mans baino poperoago eta melodikoagoak, Belle & Sebastian bezalako taldeen doinuak gogorarazten dizkigute euren abestiek. Nahiko nabaria da denborak aurrera egin ahala La Buena Vidaren maila hobetzen joan dela, estatu mailako pop talderik garrantzitsuenetako bat izatera iritsi arte. Lehenengo lanetan abesti bizkorragoak entzun daitezke, eta gitarra elektrikoen erabilera handiagoa da. Soidermersol disko goraipatutik aurrera ordea, orkestra moldaketek eta gitarra akustikoek garrantzia handia hartzen dute, taldeari soinu bereizgarri bat emanez. Disko luzeez aparte, singleak eta Ep-ak ateratzeko joera du talde honek halaber, tartean Harm?nica bezalako Ep-ak, taldeak atera duen lanik borobilenetako bat, bide batez. Bestalde, La Buena Vidaren ibilbideko lanik bereziena Eureka Ep-a dugu; bertan taldearen alderdi esperimentalena entzun daiteke, bai konposizioen aldetik, baita ekoizpenaren (sintetizadoreak, baliabide elektronikoak) aldetik ere. Disketxe aldaketarekin (Siesta-tik Sinnamon Records-era) eta lan berrienarekin (?lbum) publiko zabalago batetara iristea lortu dute.


Bukatzeko, azpimarratu beharra dago, Donosti Sound delakoaren bigarren belaunaldiko talde esanguratsuenak hiru hauek izanagatik, beraien ondotik (eta beraien eragina dela-eta) aipaturiko ezaugarriak dituen musika egiten duten beste talde batzuk sortu direla Espainia osoan zehar; hala nola, Pauline en la Playa, Portonovo, Nadadora edo Dar Ful Ful. Donosti Sounda, musika geografikoki kokatzeko baino estilo berezi bat izendatzeko erabiltzen da gaur egun, eta horrela, donostiarrak ez diren baina Donosti Sound kutsuko musika egiten duten taldeak aurki ditzakegu hor zehar. Badakizue, semiotikaren gauzak.